KLWATKA (KRÓLEWSKA) (Chrwathi - 1470 - 80, Krwathka - 1578, Krwatka - 1665, 1789).

     Etymologia nazwy wsi wskazuje puszczańskie pochodzenie nazwy. Staropolskie słowo "klwać" znaczy: kąsać, gryźć, dziobać lub wyszarpywać (kłami). Klwatka - to niewielki fragment terenu wyszarpany lub wygryziony (puszczy?). Wieś mogła powstać w czasie kolonizacji Puszczy Kozienickiej prowadzonej po najazdach mongolsko-tatarskich w 2 połowie XIII wieku. Nie wiadomo w którym roku i przez kogo została przeniesiona na prawo niemieckie. Najprawdopodobniej stało się to w 3 lub 4 ćwierci XIV wieku.

     Jan Długosz w Liber Beneficiorum (1470-80) wzmiankuje dwie Klwatki (Powały i Firleja), pierwsza znajduje się w parafii Stary Radom i leży kilka km na północ od Radomia, a druga nieco na północ od niej, ale już w parafii Wsola. Błędnie umieszcza ją również w parafii Stary Radom, do której właśnie należała... trzecia Klwatka - Królewska. Wioskę tę najzupełniej przeoczył lub co bardziej prawdopodobne była w trakcie lokacji i zasiedlania, czyli zwolniona z wszelkich powinności przez 20 lat (tzw. wolnizny), w tym dziesięciny.

     Lustracja dóbr królewskich woj. sandomierskiego z roku 1565 podaje, że we wsi jest folwark oraz 10 kmieci na 5 łanach, młyn i dwa stawy. Dzierżawcą wsi był w tym czasie niejaki Andrzej Myszkowski. Zgodnie z rejestrem poborowym podymnego z roku 1569 wieś Klwatka Królewska należała do dóbr królewskich i w tym że roku stanowiła uposażenie burgrabiego zamku radomskiego Jana Modrzewskiego. W tej części wsi był folwark oraz 7 kmieci na tzw. półłankach (12 - 13,5 ha).

     W roku 1665 dzierżawcą dóbr królewskich w Klwatce i części Małęczyna był Bernard Gozdecki (zm. w 1670 roku), ale faktycznymi podnajemcami tej że dzierżawy od roku 1643 byli Jakub Szumowski i Ewa Kadłubska. We wsi w tym czasie był dwór i folwark na 3 łanach. We wsi było 8 kmieci na ¼ łana każdy, na kolejnych 3 łanach nie było nikogo, ponadto było tu też 3 zagrodników imały młyn. Niestety nie znamy kolejnych dzierżawców królewszczyzn w Klwatce. Najprawdopodobniej pod koniec XVII wieku dzierżawcą wsi był właściciel sąsiedniego Grzmucina i Wojsławic Stanisław Gembarzewski herbu Awdaniec lub Ogończyk, który nabył wspomniane wioski w roku 1683. Od jego spadkobierców nabył te wioski w roku 1754 Michał Antoni Latalski z Latalic herbu Prawdzic. Zmarł w roku 1779, a dobra po nim przejęła Jadwiga z Korytowskich Latalska, która niebawem ponownie wyszła za mąż za Tomasza Sulerzyckiego herbu Junosza. W roku 1784 syn Michała Antoniego Latalskiego, Ignacy sprzedał wieś Grzmucin Wiktorynowi Gorzkowskiemu herbu Tarnawa.

     Zgodnie z danymi lustracji dóbr królewskich z roku 1789 we wsi Krwatka (Klwatka) był dwór murowany (3 pokoje, 4 gabinety, kuchnia z dwoma izbami oraz spiżarnia) oraz zabudowania dworskie i folwarczne: 4 kurniki, wozownia, 2 stajnie, 2 komórki, 2 piwnice, spichlerz, 2 stodoły, okolista obora oraz wysoki parkan wokół zabudowań z daszkiem. Wszystkie zabudowania oprócz stodół pokryte gontem. We wsi prócz ról kmiecych i zagrodników był jeszcze młyn (nieczynny), browar oraz karczma. Do majątku królewskiego w Klwatce należała część wsi Małęczyn. Najprawdopodobniej Tomasz Sulerzycki był ostatnim królewskim dzierżawcą Klwatki i części Małęczyna, gdyż po roku 1795 dobra królewskie zarekwirowały władze austriackie.

     W roku 1827 wieś składała się z 19 domów i liczyła 137 mieszkańców.

     W roku 1864 wieś dziedziczyli: Władysław i Katarzyna Duninowie oraz matka Petronela Dunin. W tym samym czasie wieś należała do powiatu radomskiego i gminy Kuczki. Kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła znajdował się w Skaryszewie.

     Po roku 1867 wieś podzielono na trzy części: Klwatka Królewska Wieś, Klwatka Królewska A i Klwatka Królewska B. Pierwsza Klwatka (A) liczyła w roku 1880 25 domów i 182 mieszkańców, którzy gospodarowali na 232 morgach. W tej części wsi był dwór i folwark, który obejmował 218 mórg (w tym: 175 mórg ziemi ornej, 16 mórg łąk, 2 morgi pastwisk, 7 mórg lasu i 6 mórg nieużytków) zabudowań folwarcznych drewnianych było 12. Druga Klwatka (B) składała się a 14 domów i liczyła 138 mieszkańców, którzy gospodarowali na 161 morgach. W tej części wsi również był dwór i folwark, który obejmował 418 mórg (w tym: 325 mórg ziemi ornej, 42 morgi łąk, 30 mórg pastwisk i 21 mórg nieużytków) zabudowań folwarcznych drewnianych było 11. Sama wieś Klwatka Królewska miała 42 gospodarstwa na 428 morgach. Do Klwatki należał przysiółek Tomaszów, w którym było 5 obejść na 61 morgach.

     W latach: 1955 - 73 Klwatka Królewska była siedzibą Gromadzkiej Rady Narodowej.

 

Źródło: Włodzimierz Chorązki; Heraldyka Gminy Gózd. Opracowanie historyczno - heraldyczne; Kraków 2007.